Autisme en muziek

Muziek stimuleert je hersenfuncties (denken)

Autisme is een stoornis in de informatieverwerking, waardoor sommige processen in de hersenen anders of minder soepel verlopen. Mensen met autisme ondervinden met name problemen met het:

  • zien van de samenhang tussen bepaalde zaken en situaties (stoornis coherentie theorie);
  • waarnemen van en inleven in de gevoelens van zichzelf en anderen (stoornis theorie of mind);
  • plannen, organiseren, monitoren en bijsturen van hun gedrag en werk (stoornis executieve functie).

Muziek is een vorm van taal, geeft een bepaalde sfeer en stimuleert je hersenfuncties. Muziek verbetert de gevoeligheid van de hersenen voor geluiden, inclusief spraak. Door muziek te luisteren en te maken, gaan je hersenhelften beter met elkaar communiceren en wordt informatie beter verwerkt. Door alleen al te denken aan muziek, worden er allerlei netwerken in het brein geactiveerd die ook actief zijn bij andere complexe hersenfuncties, zoals het geheugen en het inlevingsvermogen.

Ontwikkeling sociaal-emotionele vaardigheden

Bij mensen met autisme is het sociaal-emotionele vermogen vaak minder sterk ontwikkeld. Door deze hersenfunctie te blijven prikkelen met muziek, kan dit vermogen vergroot worden. Ook is het een prettige manier om je te kunnen uiten en spanningen los te laten.

Omdat mensen met autisme vaak moeite hebben met gevoelens, is het belangrijk om de gevoelens die ze ervaren bij bepaalde muziekstukken tijdens de muziekles te bespreken. Gevoelens worden dan verduidelijkt, zodat ze in een toekomstige ervaring weten en begrijpen wat er gebeurt. Daarnaast leren leerlingen tijdens de muziekles naar elkaar te luisteren, samen te werken aan een muziekstuk en hierover mee te denken.

Muziek vergroot effect behandeling autisme

Diverse onderzoeken tonen aan dat mensen met een vorm van autisme of andere gedragsproblemen baat zouden kunnen hebben bij muziek in hun behandeling. Muziek kan grote invloed hebben op de hersenen.
De toepassing van muziek zou daarom het effect van een behandeling kunnen vergroten, aldus professor klinische neuropsychologie Erik Scherder van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Bron: ggznieuws.nl

Gespecialiseerd in het muzikaal begeleiden van kinderen met autisme

Naast reguliere muzieklessen, is Muziekschool Plus gespecialiseerd in het lesgeven aan kinderen en volwassenen met autisme, zonder er het label autisme op te plakken. Wilma’s aanpak gaat verder dan enkel het leren bespelen van een instrument. Zij heeft een eigen methode ontwikkeld, waarmee ze kinderen en volwassenen stimuleert op muzikaal, verstandelijk, emotioneel en sociaal gebied. “Mijn lessen zijn op maat gesneden, creatief, één-op- één en ik zorg voor een veilige, huiselijke sfeer.”

Samenwerking met maatschappelijke organisaties

Muziekschool Plus werkt nauw samen met diverse maatschappelijke organisaties in de regio, die gezinnen en kinderen met verschillende vormen van ontwikkelingsstoornissen behandelen en coachen. Hierbij kan gedacht worden aan onder andere autismespectrumstoornissen (ASS): PDD-NOS, Asperger, MCDD, ADHD of ADD, ODD of Gilles de la Tourette. Ook beelddenkers en (hoog)begaafde kinderen hebben baat bij muziekles. Muziektherapie van Muziekschool Plus is één van de verschillende vormen therapie of begeleiding dat ingezet kan worden.

Advies en coaching leerkrachten

Iedere leerling met autisme is anders. Er is niet één manier om autistische leerlingen te begeleiden. Dit maakt het soms erg lastig in de praktijk. Wilma is ervaringsdeskundige op het gebied van autisme en heeft een aantal jaren voor de klas gestaan als muziekdocent. Als leerkracht kun je advies inwinnen bij Wilma van der Draaij van Muziekschool Plus. Waarom is muziekles zo effectief voor leerlingen met autisme? En waarop moet je letten bij autistische leerlingen?


Hoe kun je met muziekles de hersenfuncties van autistische leerlingen stimuleren?

  • Iedere muziekles is anders, er is minder structuur: leerlingen leren te schakelen tussen situaties en onderwerpen en raken hiermee meer vertrouwd.
  • Muziek kan emotioneel zijn en gevoelens oproepen: leerlingen leren gevoelens waar te nemen en zich in te leven in de gevoelens van zichzelf en anderen.
  • Muziek doet een beroep op plannen en samenwerken, vaardigheden die vaak lastig zijn voor autistische leerlingen.


Aandachtspunten gedrag autistische leerlingen

  • Houd voldoende rekening met de soms complexe belevingswereld van autistische kinderen.
  • Kijk welke specifieke begeleiding de autistische leerling nodig heeft en pas daarop je communicatie aan (in plaats van reageren op het gedrag of op (verbale) agressie).
  • Probeer te achterhalen wat de oorzaak is van het ‘ongewenste’ gedrag, zodat je hiermee als docent op een passende manier om kunt gaan. Als de oorsprong van het probleem wordt weggenomen, voelt de leerling zich begrepen en kan de relatie met de leerling of zelfs met de groep verstevigd worden.


Aandachtspunten onderwijsaanbod autistische leerlingen

  • Val in de omgang met autistische leerlingen niet (alleen) terug op de eigen onderwijservaringen, maar speel ook in op de specifieke onderwijsbehoeften van deze kinderen. Deze behoeften betreffen zowel het leerproces als de –omgeving.
  • Als je autistische leerlingen helpt om de samenhang te ontdekken in een voor hem/haar onduidelijke omgeving en situatie, voorkom je probleemgedrag.
  • Bij het passend maken van onderwijs voor autistische leerlingen, zijn de volgende elementen van belang:
    1. Sociale interactie en situaties verduidelijken.
    2. Communicatie en instructie verduidelijken.
    3. Veilige en voorspelbare (leer)omgeving bieden.
    4. De leerling voorbereiden op veranderingen.
    5. De leerling motiveren om nieuwe situaties te verkennen.
    6. De leerling helpen bij het geleerde toe te passen.
    7. Meer tijd geven om opdrachten te verwerken.
    8. Het plannen en organiseren van het werk ondersteunen.
    9. Begrip en acceptatie bij andere muziekleerlingen stimuleren.

    Vermelding Muziekschool Plus op website LKCA

    Muziekschool Plus wordt genoemd op de website van het Landelijke Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA), lees het artikel “Muziekles voor mensen met autisme: tips uit de praktijk”.

    Cantus Autismus

    In 2015 organiseerde Wilma voor het eerst een optreden met haar leerlingen (met en zonder autisme) voor het grote publiek. Het optreden was een groot succes en Cantus Autismus was geboren! In 2017 was de tweede succesvolle editie en Cantus Autismus vond zijn plek bij het publiek. Op 7 april 2019 wordt het concert voor de derde keer uitgevoerd in de Molenwiek in Molenschot. Noteer deze datum alvast in je agenda. Je bent van harte welkom!